Một tế bào khỏe mạnh điển hình có vòng đời sinh trưởng, phân chia và chết. Một tế bào ung thư là một tế bào bất thường không theo chu kỳ này. Thay vì chết đi như bình thường, các tế bào ung thư tái tạo nhiều tế bào bất thường có thể xâm lấn mô gần đó. Chúng cũng có thể đi khắp các hệ thống máu và bạch huyết đến các bộ phận khác của cơ thể.
Hãy cùng xem xét kỹ hơn những gì cần thiết để một tế bào bình thường trở thành ung thư và những gì bạn có thể làm để giảm nguy cơ phát triển ung thư.
Có phải tất cả mọi người đều có tế bào ung thư trong cơ thể?
Không phải tất cả chúng ta đều có tế bào ung thư trong cơ thể.
Cơ thể chúng ta liên tục sản xuất các tế bào mới, một số trong đó có khả năng trở thành ung thư. Tại bất kỳ thời điểm nào, chúng ta có thể tạo ra các tế bào ADN bị hư hại, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng sẽ mặc định trở thành tế bào ung thư.
Hầu hết các tế bào có ADN bị hỏng hoặc tự sửa chữa hoặc chết đi do quá trình tự hủy. Khả năng gây ung thư chỉ xảy ra khi cả hai điều đó không xảy ra.
Điều gì làm nên sự khác biệt giữa tế bào ung thư và tế bào bình thường?
Tóm lại, các tế bào bình thường tuân theo chỉ dẫn, còn tế bào ung thư thì không.
Các tế bào bình thường phát triển và phân chia chỉ khi cần thiết để thay thế các tế bào bị hư hỏng hoặc lão hóa. Tế bào trưởng thành có chức năng chuyên biệt. Một khi chúng hoàn thành mục đích của mình, chúng sẽ chết đi, hoàn thành vòng đời.
Tế bào ung thư có gen đột biến và ít chuyên biệt hơn tế bào bình thường. Tế bào ung thư không theo quy luật thông thường. Chúng phát triển, phân chia và không chết khi chúng cần phải như vậy. Điều này dẫn đến sự tăng trưởng ngoài tầm kiểm soát, và cuối cùng sẽ thành ung thư.
Các tế bào ung thư chồng chất để tạo thành khối u và lan vào các mô xung quanh. Những tế bào này cũng có thể phá vỡ và di chuyển đến các bộ phận khác của cơ thể.
Các tế bào ung thư có thể ảnh hưởng đến hành vi của các tế bào bình thường. Chúng có thể thúc đẩy các tế bào khỏe mạnh xung quanh chúng phát triển các mạch máu mới để giữ cho các khối u ung thư được cung cấp chất dinh dưỡng.
Các tế bào ung thư thường có thể trốn tránh hệ thống miễn dịch bằng cách ức chế các tế bào miễn dịch phân biệt chúng với các tế bào khác.
Điều gì khác biệt giữa các tế bào lành tính và ác tính?
Có một sự khác biệt lớn giữa các tế bào lành tính và ác tính.
Các tế bào lành tính là không ung thư. Đôi khi chúng sản xuất quá mức và hình thành khối u, nhưng chúng không có khả năng xâm lấn các mô khác. Chúng thường không đe dọa đến tính mạng, nhưng điều đó có thể xảy ra nếu chúng phát triển quá lớn hoặc chèn ép một cơ quan nào đó. Một khối u não lành tính, ví dụ, có thể nguy hiểm.
Khi một khối u lành tính được loại bỏ, nó không có khả năng phát triển trở lại. Vì các tế bào lành tính không lan truyền, nên không cần điều trị để ngăn chặn các tế bào lành tính quay trở lại.
Các tế bào ác tính là ung thư và có khả năng đe dọa tính mạng. Chúng có khả năng xâm chiếm các mô gần đó và lan rộng khắp cơ thể.
Khi một khối u ác tính được loại bỏ, bất kỳ tế bào nào bị bỏ lại có thể dẫn đến sự tăng trưởng mới. Đó là lý do tại sao ung thư thường cần điều trị bổ sung, chẳng hạn như hóa trị, liệu pháp miễn dịch hoặc xạ trị, để tìm kiếm và tiêu diệt các tế bào ung thư trên khắp cơ thể.
Tìm hiểu thêm
Nguyên nhân gây ung thư?
Ung thư có liên quan đến ADN bị hư hỏng. Các đột biến di truyền liên quan tới 5 đến 10% của tất cả các bệnh ung thư. Đột biến gen này làm tăng nguy cơ phát triển ung thư, nhưng điều đó không thể tránh được.
Bạn cũng có thể bị đột biến gen thông qua các yếu tố khác, bao gồm:
- Hóa chất trong khói thuốc lá
- Tia cực tím (UV) từ mặt trời hoặc giường tắm nắng
- Tiếp xúc với bức xạ, bao gồm cả điều trị bức xạ
- Chế độ ăn uống nghèo nàn, bao gồm một lượng lớn thịt chế biến sẵn
- Không hoạt động thể chất
- Lạm dụng rượu
- Tiếp xúc với hóa chất như radon, chì và amiăng
- Các bệnh nhiễm trùng như papillomavirus ở người (HPV) và viêm gan
Lý do chính xác khiến ai đó bị ung thư có thể không xác định được. Một sự kết hợp của các yếu tố có thể góp phần vào sự khởi đầu của bệnh ung thư. Khi một tế bào có đột biến, nó sẽ chuyển sang mọi tế bào mà nó tạo ra.
Bạn có thể làm gì để giảm nguy cơ ung thư?
Bạn không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ ung thư, nhưng có những bước bạn có thể thực hiện để giảm thiểu rủi ro.
- Tránh thuốc lá: Điều này bao gồm xì gà, thuốc lá, tẩu thuốc và các sản phẩm thuốc lá không khói. Tại Hoa Kỳ, cứ 3 ca tử vong do ung thư thì có 1 người chết vì hút thuốc.
- Tầm soát ung thư thường xuyên: Một số sàng lọc, như phết tế bào cổ tử cung và nội soi, có thể phát hiện các tế bào bất thường trước khi chúng có cơ hội biến thành ung thư. Các sàng lọc khác, như chụp x-quang tuyến vú, có thể phát hiện các tế bào ung thư cục bộ trước khi chúng bắt đầu lan rộng.
- Uống rượu điều độ: Đồ uống có cồn chứa ethanol, làm tăng nguy cơ ung thư theo thời gian. Rượu nên được giới hạn một ly mỗi ngày cho phụ nữ và hai ly cho nam giới.
- Bảo vệ làn da của bạn khỏi ánh nắng mặt trời: Tránh tia UV bằng cách che làn da của bạn và sử dụng kem chống nắng phổ rộng với chỉ số SPF ít nhất là 30. Cố gắng tránh dành thời gian dưới ánh mặt trời giữa trưa và không nên sử dụng giường tắm nắng hoặc đèn mặt trời.
- Bám sát một chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh: Cố gắng ăn chế độ ăn bao gồm nhiều rau, trái cây và ngũ cốc. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đường, thịt đỏ và thịt chế biến.
- Tập thể dục: Không hoạt động thể chất có thể làm tăng nguy cơ ung thư. Cố gắng thực hiện ít nhất 150 phút tập thể dục vừa phải hoặc 75 phút tập thể dục mạnh mỗi tuần.
Nói chuyện với bác sĩ của bạn về vắc-xin có thể giúp giảm nguy cơ mắc một số bệnh ung thư.
HPV là một bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI) lây truyền qua tiếp xúc da kề da. Nó có thể gây ung thư cổ tử cung, bộ phận sinh dục và đầu và cổ. Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) khuyến nghị tiêm vắc-xin HPV cho hầu hết những người từ 9 đến 26 tuổi.
Tiêm vắc-xin viêm gan B, một loại virus có thể làm tăng nguy cơ ung thư gan.
Nói chuyện với bác sĩ về nguy cơ ung thư của bạn và các bước khác bạn có thể thực hiện để giảm những rủi ro đó.
Kết luận
Không phải tất cả chúng ta đều có tế bào ung thư trong cơ thể.
Số lượng tế bào tuyệt đối mà cơ thể bạn liên tục tạo ra có nghĩa là luôn có khả năng một số tế bào có thể bị hư hại. Ngay cả vậy, những tế bào bị hư hại đó không nhất thiết phải biến thành ung thư.
Ung thư thường xuất phát từ sự phá hủy ADN thông qua các đột biến di truyền hoặc một thứ gì đó mà bạn đã tiếp xúc trong cuộc sống hàng ngày.
Bạn không thể kiểm soát đột biến gen, nhưng một số thay đổi trong lối sống có thể giúp giảm nguy cơ phát triển ung thư, bao gồm cả việc tầm soát ung thư để ngăn chặn ung thư trước khi nó bắt đầu.
Tìm hiểu thêm
